Verschil tussen boodschappen krijgen van je moeder of van de voedselbank?

Vraag dat maar aan een inwoonster van de gemeente Wijdemeren, de vroegere gemeente Loosdrecht. Toen die gemeente er achter kwam dat haar moeder voor haar de boodschappen betaalde moest ze 7.000 euro terugbetalen. De rechter stelt de gemeente in het gelijk. Als je een uitkering hebt vanuit de Participatiewet is het niet toegestaan dat iemand anders jouw boodschappen betaalt. Doe je dat wel, dan ben je in overtreding, word je gestraft en moet je alles terugbetalen. De Participatiewet is de opvolger van de Bijstandswet. Die laatste naam kennen we beter. En de gemeente is er de uitvoerder van. De gemeente heeft ook enige vrijheid om het toezicht op die wet naar eigen goeddunken in te vullen. Dat laatste is niet onbelangrijk. Het zou kunnen betekenen dat als deze mevrouw in een andere gemeente zou wonen, ze de boodschappen van haar moeder wel zou mogen ontvangen. Per gemeente kan het verschillen hoe hoog het bedrag mag zijn voordat je gekort wordt op je uitkering. Ook de politieke kleur van de wethouder kan bepalend zijn of het geld al dan niet teruggevorderd wordt. De wethouder van Wijdemeren, Rosalie van Rijn, zegt de situatie heel erg te vinden en zal de casus her beoordelen.

En de voedselbank, vragen veel mensen zich af, dat mag wel?  Als deze mevrouw wekelijks haar boodschappen zou halen bij de voedselbank is er niets aan de hand. Althans wettelijk is er niets aan de hand. Dat wordt in de praktijk door de gemeenten als een gift gedoogd. Voor deze mevrouw en voor velen blijft de situatie natuurlijk dezelfde. Namelijk dat de uitkering te laag is om van rond te komen. Daarom zijn er voedselbanken in Nederland. Zonder voedselbanken zou het er voor veel mensen nog beroerder uitzien. En niet alleen voedselbanken springen bij;  gelukkig zijn er ook particulieren die de noden in hun omgeving opmerken en oppakken.

Als je als bijstandsgerechtigde geld of goederen krijgt, dien je dat volgens de wet op te geven bij de gemeente. Dat heet de inlichtingenplicht. En daar wringt de schoen heel stevig. Als iemand  jou bijvoorbeeld een tweedehands fiets geeft of een bon voor je verjaardag, noem maar op, dan word  van jou verwacht dat je dat meldt. Doe je dat niet, dan schend je de inlichtingenplicht en kun je zomaar als fraudeur aangemerkt worden. En bij de toeslagenaffaire hebben we kunnen horen en zien  wat dat met mensen doet.

Rondkomen met een bestaansminimum is bijna onmogelijk geworden. Het percentage dat mensen kwijt zijn aan vaste lasten maakt dat er nauwelijks geld over blijft om een buffer op te bouwen voor onvoorziene uitgaven. En als je dan een beroep wilt doen op een van de vele regelingen dan is het gevaar groot dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Daarom ook dat het Nibud al heel lang pleit voor een hoger inkomen voor de minima en ook voor een versimpeling van de aanvragen voor toeslagen. Nu er een zeer serieus rapport over de toeslagenaffaire op tafel ligt moet ook de discussie over het minimumloon weer opgepakt worden.

In de tussentijd moeten we heel blij zijn dat er voedselbanken zijn.  En laten we ook blij zijn dat er moeders zijn zoals in Wijdemeren die voor hun kinderen en kleinkinderen een eigen voedselbank hebben opgericht.  Een mooi en gezond 2021 voor iedereen.

Hans Kuipers
Stichting Clientondersteuning Twente(SCOT)